ซ่อมสร้าง-บ้านเพื่อกลุ่มเปราะบาง

รู้หรือไม่? พื้นที่เล็กๆ ในเมืองใหญ่อย่างกรุงเทพมหานคร….

• 70% ครัวเรือน มี รายจ่าย มากกว่า รายได้
• สภาพบ้านทรุดโทรม ไม่แข็งแรงถึง 63%
• สมาชิกครอบครัวไม่ทำงาน 52% ในขณะที่ทำงาน 44%
• กลุ่มเป้าหมายประมาณ 500 คนระบุว่าไม่ได้รับสวัสดิการสังคม คิดเป็น 25%

ข้อมูลเหล่านี้ชี้ให้เห็นความเหลื่อมล้ำและขาดคุณภาพชีวิตที่ดีในสังคม โดยมีความจำเป็นในการเตรียมการรับมือกับการเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างประชากรและความเปราะบางในสังคมไทยโดยเฉพาะอย่างยิ่งกับเรื่องที่อยู่อาศัย 

บ้าน เป็น 1 ปัจจัยหลักในการดำรงชีวิตของทุกคน

ในปัจจุบันประเด็นปัญหาเรื่องบ้าน มีแนวโน้มที่จะมีความรุนแรงมากขึ้น โดยเฉพาะประชากรที่อาศัยในเมือง เช่น

• ไม่สามารถเข้าถึงที่อยู่อาศัยในราคาที่เอื้อมถึง
• ค่าแรงการก่อสร้างที่สูงขึ้น ส่งผลให้การสร้าง/ซ่อมแซม มีสูงขึ้น
• โดยเฉพาะประชากรกลุ่มเปราะบางในเมืองที่เผชิญกับปัญหารายได้ไม่พอรายจ่าย จึงมีแนวโน้มที่จะยอมเป็นหนี้ เพื่อมาซ่อมแซมบ้านเพิ่มขึ้น

จากการสำรวจพบว่าการให้ความช่วยเหลือจากหน่วยงานภาครัฐ ยังไม่เพียงพอ ทั้งด้านระยะเวลาในช่วยเหลือ ความครอบคลุม มาตราฐานเกณฑ์และความเร่งด่วนของครัวเรือน จึงทำให้หลายครัวเรือนยังไม่สามารถเข้าถึงความช่วยเหลือได้

• กระบวนการให้ความช่วยเหลือเรื่องที่อยู่อาศัยที่ใช้ระยะเวลาที่นานเกินไป
• งบประมาณสนับสนุนจากภาครัฐที่มีเงื่อนไข และให้การช่วยเหลือที่ไม่ครอบคลุม
• ระบบการจัดการเคส และการประเมินความเร่งด่วนของแต่ละเคสที่ไม่มีประสิทธิภาพ ทำให้การช่วยเหลือไปไม่ถึงผู้ที่ต้องการ
• มาตรฐานในการให้ความช่วยเหลือที่ไม่ชัดเจนว่าครัวเรือนไหนควรได้ความช่วยเหลือด้านใด

กลุ่มเป้าหมายของโครงการซ่อมสร้าง กลุ่มเปราะบาง ผู้มีรายได้น้อย ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยเรื้อรัง ผู้พิการ ผู้มีภาวะพึ่งพิง

จากโครงการซ่อมสร้าง ร่วมกับ พอช. เราสามารถลดหนี้ต่อครัวเรือนจากการกู้ยืมเงินมาซ่อมแซม ได้ถึง 60,000 - 150,000 บาท จากการใช้งบประมาณครัวเรือนละ 20,000 บาทเพื่อซ่อมแซมบริเวณสำคัญของบ้าน จากการสำรวจพบว่าการให้ความช่วยเหลือจากหน่วยงานภาครัฐ ยังไม่เพียงพอ ทั้งด้านระยะเวลาในช่วยเหลือ ความครอบคลุม มาตราฐานเกณฑ์และความเร่งด่วนของครัวเรือน จึงทำให้หลายครัวเรือนยังไม่สามารถเข้าถึงความช่วยเหลือได้

“ซ่อมสร้าง” โดย ศูนย์วิจัยชุมชนเมือง (Urban Studies Lab) จึงเสนอ 4 แนวทางดังต่อไปนี้

1.สร้างระบบการจัดเก็บฐานข้อมูล ครัวเรือนเปราะบาง

2.ออกแบบเกณฑ์มาตราฐานการช่วยเหลือ

3.ประสานร่วมมือกับองค์กรเอกชน เพื่อสร้าง ความร่วมมือเชิงสังคม

4.สร้างเครือข่ายความสัมพันธ์ในชุมชน

รายละเอียดบ้านที่เข้าร่วมในการระดมทุนของโครงการซ่อมสร้าง

1. บ้านลุงมี (ชุมชนบ้านบาตร แขวงบ้านบาตร เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย)

บ้านสองชั้นหลังนี้เป็นที่พักพิงของคนกว่า 10 คน รวมถึงผู้สูงอายุและผู้มีรายได้น้อย พวกเขาอาศัยอยู่ในบ้านที่เคยแข็งแรงมั่นคง แต่ปัจจุบันสภาพพื้นและโครงสร้างบ้านได้เสื่อมสภาพลงอย่างน่าเป็นห่วง

ห้องของผู้สูงอายุที่ตั้งอยู่ในชั้นแรกของบ้าน (ภาพที่ 1) ซึ่งมีความเสี่ยงอย่างมากเนื่องจากพื้นของชั้นสองที่อยู่เหนือห้องนี้มีการพุพัง หากเกิดการถล่มอาจเป็นอันตรายต่อชีวิตได้ สภาพในส่วนอื่นๆของบ้านอย่างเช่นเพดานและฝ้าก็มีหลายจุดที่ก็มีปัญหา รวมไปถึงโครงสร้างบ้านบางส่วนที่ไม่มั่นคงและมีรอยร้าวที่น่ากลัว

การอยู่ในบ้านที่ไม่ปลอดภัยทำให้ครอบครัวนี้ต้องใช้ชีวิตด้วยความเสี่ยงทุกวัน โดยเฉพาะผู้สูงอายุที่สุขภาพไม่แข็งแรง ที่ต้องเผชิญกับสภาวะเสี่ยงทั้งในด้านสภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้ออำนวยและความเสี่ยงด้านสุขภาพ แต่อย่างไรก็ตามครัวเรือนนี้ไม่ได้มีทางเลือกมากนักเนื่องจากรายได้ที่จำกัด การซ่อมแซมบ้านให้กลับมาแข็งแรงเป็นสิ่งที่พวกเขาต้องการ แต่ด้วยภาระที่มากมาย ทำให้ฝันนี้ยังคงอยู่ห่างไกล

บ้านที่ควรจะเป็นที่พักพิงและที่ปลอดภัยกลับกลายเป็นหนึ่งในความกังวลในการดำรงชีวิตของพวกเขา ด้วยความหวังเล็กๆ พวกเขายังคงหวังจะได้อยู่ในบ้านที่มั่นคงและปลอดภัย

2. บ้านป้าอ้อย ชุมชนจักรพรรดิพงษ์ เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย