รถพุ่มพวง กินดี ส่งต่อผลผลิตเกษตรอินทรีย์จากเกษตรกรสูงวัยสู่ผู้บริโภคคนเมือง

เกษตรกรสูงวัยในหลายพื้นที่ของจังหวัดอุบลราชธานี ปลูกผักไร้สารพิษ หรือผักอินทรีย์ แต่ขาดทักษะการขับรถ รวมทั้งไม่มีรถจักรยานยนต์ หรือรถยนต์ส่วนตัวเพื่อขนส่งผักมาขายในตลาด  หากจะขายในชุมชนทุกครัวเรือนก็ปลูกกินเอง

ดร.กฤตยา อุทโธ คณะบริหารศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ได้ทดลองเปิดแผงขายผักอินทรีย์ในแผงตลาดสดทั่วไป เพื่อให้ผู้บริโภคเข้าถึงผักอินทรีย์ง่ายขึ้น โดยทดลองนำร่องที่ ตลาดก้านเหลือง ชื่อแผงผักกินดี หลังจากงานวิจัยจบลงเมื่อปี 2565  ค้นพบว่า การอุดช่องว่างด้านการตลาด ทำให้เกษตรกรมีความมั่นใจ ผลิตแล้วมีตลาดรองรับสินค้า จึงมุ่งมั่นเพาะปลูกดูแลพืชผักมากขึ้น ขณะที่ผู้บริโภคก็เข้าถึงผักอินทรีย์ได้ง่ายขึ้น ควรมีการดำเนินการที่ต่อเนื่องในรูปแบบผู้ประกอบการกลางสำหรับการเชื่อมโยงผลผลิตเกษตรอินทรีย์

เพื่อต่อยอดโมเดลจากงานวิจัย จึงได้ชวนนักศึกษาที่พึ่งเรียนจบ คือนางสาวสุภกร จรลี หรือน้องทิพย์ และนางสาวปนัดดา เบิดสูง หรือน้องใหม่ ได้เข้ามาทำหน้าที่ “ผู้ประกอบการคนรุ่นใหม่” เชื่อมโยงสู่ผักอินทรีย์สู่ผู้บริโภค โดยไม่มีงบประมาณจากหน่วยงานใดมาสนับสนุน ยังคงเปิดจำหน่ายที่แผงผักร้านกินดี ทุกวัน เวลา 14.00-20.00 น. โดยตลาดก้านเหลือง ได้สนับสนุนพื้นที่ในการเปิดแผงผักอย่างต่อเนื่อง ทำให้มีผู้บริโภครับรู้ และเข้ามาอุดหนุนอย่างต่อเนื่อง เกษตรกรในชุมชนต่างมีความหวัง ผลิตแล้วมีที่ขาย จึงบอกต่อกัน ทำให้มีเกษตรกร หันมาทำเกษตรอินทรีย์กันมากขึ้น ผู้ประกอบการคนรุ่นใหม่ ก็สนุกกับการขายผักช่วยเกษตรกร แต่พบอุปสรรคคือ ไม่มีรถยนต์ในการขนส่งผัก ปัจจุบันใช้รถมอเตอร์ไซด์ขับเข้าไปรับผักจากสวนเกษตรกร ไปวางจำหน่ายที่ร้านกินดี และนำส่งต่อให้ลูกค้า ทั้งนี้การจำหน่ายผักอินทรีย์ เป็นสินค้าทางการเกษตรที่ไม่ได้มีกำไรมากนัก เนื่องจากผักราคาไม่สูงมาก จึงยังจัดซื้อรถยนต์ไม่ได้ แต่ความสุขที่ได้จากการทำงาน คือ การได้ขายผักของคุณยาย คุณป้า คุณลุงที่ปลูกอย่างใส่ใจ ไม่ใช้ปุ๋ยเคมี ยาฆ่าหญ้า หรือสารกำจัดวัชพืชใดๆ อีกทั้งยังผ่านการรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ร่วมกับหน่วยงานต่างๆ เช่น PGS กินสบายใจ โดยมูลนิธิสื่อสร้างสุข ที่เข้ามาสนับสนุนกระบวนการรับรองมาตรฐานอีกด้วย

เพื่อส่งเสริมให้เกษตรกรสูงวัยในชุมชนยังคงอาชีพปลูกผักอินทรีย์อย่างต่อเนื่อง เชื่อมโยงกับกระบวนตรวจรับรองมาตรฐาน ไม่ใช้สารเคมี ดีต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม  และช่วยให้คนรุ่นใหม่มีงานทำ ขณะคนกิน ก็ได้บริโภคสิ่งที่ดี และหาซื้อได้ง่าย อุดช่องว่างผู้บริโภคต้องการความสะดวกและการเข้าถึงสินค้าเกษตรที่มีความปลอดภัยไร้สารพิษ จึงพัฒนาโครงการ รถพุ่มพวง กินดี ส่งต่อผลผลิตเกษตรอินทรีย์จากเกษตรกรสูงวัยสู่ผู้บริโภคคนเมือง  ดำเนินการทดลองขยายตลาดใหม่ๆ โดยการนำรถสามล้อเครื่องที่มีขนาดเล็ก เข้าออกทุกซอยได้โดยง่าย จอดง่าย รับผักจากชุมชน ไปส่งผัก กระจายต่อสู่ผู้บริโภคคนเมือง เป็นจุดเชื่อมโยงของการสร้างระบบอาหารใหม่ที่มีความยั่งยืน จากการส่งเสริมการตลาด ย้อนกลับไปส่งเสริมการเพิ่มฐานการผลิตของเกษตรกรสูงวัย ให้สามารถปลูก และการกระจายสู่ผู้บริโภคต่อ เกิดเป็นโมเดลกิจการเล็กๆของผู้ประกอบการคนรุ่นใหม่ ที่เป็นข้อต่อสำคัญของงานส่งเสริมเกษตรอินทรีย์

วิธีการดำเนินงาน มีการประชุมเครือข่ายกินดี ประกอบไปด้วยผู้ผลิต ผู้ประกอบการคนรุ่นใหม่ และตัวแทนผู้บริโภคเพื่อวางแผนการทำงานร่วมกัน 1 ครั้ง จากนั้นจัดซื้อรถสามล้อ เพื่อทำรถพุ่มพวง กินดี และตกแต่งรถ เพื่อสื่อสารถึงเป้าหมายของการกินดีให้เกิดการรับรู้ให้มากขึ้น จัดทำแผนการตลาดแบบเคลื่อนที่เข้าหาคนซื้อ เพื่อให้ผักอินทรีย์เข้าถึงผู้บริโภคคนเมืองมากขึ้น จำนวน 5 เส้นทาง ได้แก่ หมู่บ้านจัดสรร,สำนักงานของส่วนราชการ,สำนักงานของเอกชน,พื้นที่ที่มีงาน Event ของภาคส่วนต่างๆ,ตลาดนัดในชุมชน ดำเนินการทดลองเส้นทางและรูปแบบการตลาด โดยรับผักจากเกษตรกรสูงวัยในชุมชน ไปส่ง-กระจายต่อสู่ผู้บริโภคตามจุดต่างๆที่กำหนดขึ้น มีการสรุปงานร่วมกันทุกเดือน

กลุ่มเป้าหมายคือเกษตรกรผู้ผลิตที่เพาะปลูก ข้าว ผัก ผลไม้ เห็ดที่ไร้สารพิษ เกษตรอินทรีย์ มีการรับรองมาตรฐาน PGS ในพื้นที่ 6 อำเภอของจังหวัดอุบลราชธานี  ผู้ประกอบการคนรุ่นใหม่ร้านกินดี แผงผักอินทรีย์ในตลาดก้านเหลือง และเครือข่ายผู้บริโภค