แลกป่าเมืองน่าน

ที่มา/ความสำคัญโครงการ

ระหว่างการถกเถียง หาทางออกของปัญหาการสูญเสียพื้นที่ป่า ในจ.น่าน 

เรามีทางออกเพื่อแก้ปัญหาร่วมกัน เราอยากให้ทุนคนลองจินตนาการตามว่าวันหนึ่งเกษตรกรที่เคยรุกล้ำพื้นที่ป่าไปปลูกข้าวโพด เลิกการปลูกข้าวโพดและนำพื้นที่ป่าที่เคยรุกล้ำไปกลับมาคืนเปลี่ยนไปทำการเกษตรทางเลือกหรืออาชีพอื่นๆ ที่ได้รับการส่งเสริมการผลิตและการตลาด จนมีรายได้เพียงพอ สามารถชำระหนี้และดูแลใช้จ่ายในครัวเรือน

ขณะเดียวกันพื้นที่ป่าที่เกษตรกรนำมาคืนนั้นได้รับการฟื้นฟูให้กลับมาเป็นผืนป่าสีเขียว บางพื้นที่ต้องปลูกใหม่ บางพื้นที่แค่ปล่อยไว้ไม่รบกวนก็สามารถฟื้นฟูตัวเองได้ และในพื้นที่ดังกล่าวยังมีศูนย์รวบรวมพันธ์พืช เพาะกล้า ศูนย์การเรียนรู้ที่เกิดจากความร่วมมือของชุมชนเอง ที่สำคัญมีการสร้างแนวกันไฟและมีการกำหนดกติการ่วมกันให้ชุมชนช่วยกันดูแลป่า ไม่ให้ใครเข้าไปทำลายป่าอีก

เชื่อว่าภาพดังกล่าวคงเป็นภาพที่ทุกคนอยากให้เกิดขึ้น รู้หรือไม่ว่าภาพเหล่านี้ไม่ใช่แค่เพียงจินตนาการ แต่มันเกิดขึ้นแล้วและกำลังแก้ไขปัญหาจริงๆอยู่ในพื้นที่ เกิดจากความพยายามจากคนท้องถิ่นเอง

ปี 2558 มีเกษตรกรเข้าร่วมโครงการและมีอาชีพทางเลือก 29 ราย จังหวัดน่านเราได้คืนผืนป่าและร่วมกันฟื้นฟูกว่า 579 ไร่ แนวคิดของโครงการได้รับการพิสูจน์แล้วว่าแก้ปัญหาได้จริง

ปี 2559 นี้ มีเกษตรกรยื่นความจำนงค์คืนผืนป่าและเลิกปลูกข้าวโพด อีกกว่า 1500 ไร่ ตัวเลขดังกล่าวอาจจะไม่มากเมื่อเทียบกับจำนวนป่าที่หายไป แต่ความพยายามนี้ได้พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่า ภาพการอยู่ร่วมกันของชุมชน ป่าและคนเมือง สามารถเกิดขึ้นได้จริงและกำลังเกิดขึ้นแล้ว

ดังนั้นเราจึงอยากชวนทุกคนมาร่วมกันสร้างความยั่งยืนในการคืนผืนป่าจำนวน 38 ไร่ พร้อมสร้างศูนย์เพาะกล้าไม้: เพื่อรวบรวมพันธ์ุพืช จัดตั้งคณะกรรมการชุมชน พัฒนากระบวนการและกติกาการดูแลผืนป่าให้ชาวบ้าน และขุดนา 1.5 ไร่ แหล่งน้ำ 5 จุด: ขุดร่องน้ำ ปรับหน้าดิน เตรียมระบบจัดการน้ำและตั้งศูนย์การเรียนรู้การเกษตรผสมผสานแบบปราณีต

ประโยชน์ของโครงการ

1. ได้พื้นที่ป่าคืนมา 38 ไร่ มีพื้นที่ขุดนา 1.5 ไร่ และมีแหล่งน้ำ 5 จุด
2. เกษตรกรมีอาชีพทางเลือกและเลิกปลูกข้าวโพด 4 ราย
3. ภายในปี 2559 นี้ มีเกษตรกรยื่นความจำนงค์คืนผืนป่าแล้ว 1,429 ไร่ และในปี 2560 พื้นที่ป่าจะคืนกลับมา จํานวน 4,000 ไร่
4. ชุมชนและรัฐมีแผนที่/ข้อมูลรายแปลงกำหนดขอบเขตพื้นที่นาและป่าอย่างละเอียด
5. ชุมชนมีศูนย์เพาะกล้าเพื่อรวบรวมเมล็ดพันธุ์ท้องถิ่นและเพาะต้นกล้าที่ใช้ปลูกในการฟื้นฟูป่า ศูนย์การเรียนรู้การเกษตรทางเลือกเพื่อพัฒนาอาชีพ
6. ชุมชนได้รับการสนับสนุนปัจจัยการผลิตให้สามารถเปลี่ยนระบบการผลิตจากเกษตรเชิงเดี่ยวเป็นเกษตรปราณีตแบบผสมผสานได้อย่างแท้จริง
7. ชุมชนได้รับการสนับสนุนกลไกการเชื่อมโยงตลาด ทำให้รายได้จากการเกษตรทางเลือก ได้รับการพัฒนาอาชีพควบคู่กับการอนุรักษ์ธรรมชาติ
8. ชาวบ้านมีรายได้ที่หลากหลาย ทั้งจากการทำนา เก็บของป่า (เห็ด, สมุนไพร) ทำสวนผัก/ผลไม้

สมาชิกภายในทีม

ดำเนินโครงการโดย คุณสำรวย ผัดผล

ปัจจุบันดำรงตำแหน่งประธานกรรมการมูลนิธิฮักเมืองน่าน เป็นประธานสันนิบาตมูลนิธิแห่งประเทศไทยจังหวัดน่าน มีสมาชิกรวมกันกว่า 40 มูลนิธิในจังหวัดน่าน เป็นผู้อำนวยการศูนย์การเรียนรู้โจ้โก้ ซึ่งเป็นเครือข่ายการเรียนรู้ให้กลุ่มโรงเรียนชาวนาภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และเป็นพื้นที่แลกเปลี่ยนเรียนรู้ อนุรักษ์พรรณพืชพื้นบ้านอย่างมีส่วนร่วมระหว่างเกษตรกร ได้รับเลือกให้เป็นอโชก้าเฟลโลว์ ที่มีเครือข่ายผู้นำทางสังคมอยู่กว่า 3000 คนทั่วโลก

ติดต่อผ่านผู้ช่วย คุณกฤตยรัฐ ปารมี โทร 081-033-3088 อีเมล์ kit.pa01@gmail.com

ภาคี

• มูลนิธิกสิกรรมไทยของธนาคารกสิกรไทยสนับสนุนบุคคลากรและเคร่ืองมือระบบภูมิสนเทศ (GIS)
• เครือเจริญโภคภัณฑ์สนับสนุนงบประมาณเพื่อพัฒนาระบบท่อการขนส่งลาเลียงน้ำในพื้นท่ี
• โครงการปิดทองหลังพระสนับสนุนด้านองค์ความรู้และบุคลากรในการพัฒนาและวางระบบขนส่งลำเลียงน้ำ เป็นต้น