โครงการหน่วยบริบาลและฟื้นฟูสุขภาพช้างชราและพิการ

มูลนิธิช้างปันน้ำใจสู่ชาวดอย นำเงินบริจาคที่ได้รับบริจาคไปปลูกอาหารช้าง(หญ้าเนเปียร์)เพิ่มเติม และเป็นค่าใช้จ่ายในการดูแล รักษาช้าง เคลื่อนย้ายช้างไปยังโรงพยาบาล และพากลับบ้าน

การช่วยเหลือช้าง/ปางช้างในพื้นที่ห่างไกล 

เมื่อวันที่ 10 เมษายน 2565 ทีมงานมูลนิธิช้างปันน้ำใจสู่ชาวดอย ได้มีโอกาสบริจาคอาหารช้างและข้าวสารให้ควาญช้าง ที่ปางช้างโชคชัย ต.กื้ดช้าง อ.แม่แตง จ.เชียงใหม่

หลังจากการแพร่ระบาดของโควิด-19 ปางช้างขาดรายได้และความพร้อมที่จะปรับเปลี่ยนวิธีการหารายได้เสริม ปางช้างโชคชัยมีช้างทั้งหมดจำนวน 54 เชือก โดยผู้ดูแลปางต้องการให้ช้างมีอาหารที่เพียงพอในแต่ละวัน และมีควาญช้างดูแลช้างในจำนวนที่เหมาะสม

การรักษาช้างของมูลนิธิ (veterinarian report) 

ช้างที่ป่วยเป็นพี่ช้างเพศเมีย อายุ 25 ปี เกิดความผิดปกติของระบบทางเดินอาหารที่มีสาเหตุโน้มนำหลักมาจากการกินดินเพื่อถ่ายท้อง (ซึ่งเป็นพฤติกรรมปกติในช้าง) และดินมีการปนเปื้อนของสารเคมีและปุ๋ยที่ใช้ในการเกษตร

วันแรก มีอาการท้องเสีย อุจจาระเละ เหลว ไม่จับตัวเป็นก้อน

วันที่ 2 พี่ช้างยืนซึม งวงตก ผลุดลุกผลุดนั่ง เอางวงตีและเป่าท้อง บางครั้งเดินวน โยกตัวไปมา หูไม่ค่อยโบก หางแกว่งช้า ยืนอ้าปากหายใจ และยังไม่พบอุจจาระช้างเลยคาดว่าช้างอาจจะเกิดอาการท้องผูก

จากการถามประวัติพบว่าช้างไปกินดินและหญ้าที่ปลูกติดกับแปลงดอกไม้ที่ปลูกข้างๆ ปางช้าง ซึ่งพบว่ามีการใช้ปุ๋ยและสารเคมีเพื่อการเกษตรเป็นประจำ และเมื่อช่วงวันที่ 16-17 เมษายน เกิดฝนตกหนัก ชะล้างเอาดินและน้ำจากแปลงดอกไม้ไหลลงพื้นที่แปลงหญ้าช้างที่อยู่ต่ำกว่า

แผนการรักษาพี่ช้าง คือการให้สารน้ำ ให้ยาลดปวดอักเสบ และให้ยาและสารอาหาร ทางหลอดเลือดดำและกล้ามเนื้อ วางแผนการล้วงอุจจาระทางทวารหนักหรือล้วงก้นนั่นเอง บวกกับการเสริมอาหารโปรไบโอติกเพื่อเพิ่มจุลินทรีย์ที่ช่วยในกระบวนการหมักย่อยในลำไส้ส่วนท้ายและกระตุ้นระบบการทำงานของระบบทางเดินอาหารของช้างให้กลับมาทำงานเป็นปกติ

ภายหลังการรักษา ด้วยการฉีดยา โดยไม่ได้ทำการล้วงอุจจาระ และเฝ้าดูอาการของช้าง ก็พบว่าพี่ช้างเริ่มแสดงอาการดีขึ้น กินกล้วยและต้นข้าวโพดทั้งต้น กินน้ำ ใช้งวงหยิบจับอาหาร โบกหูและแกว่งหางได้ดีขึ้น และขับถ่ายอุจจาระออกมาได้

การจัดการป้องกันและแก้ไขปัญหา

• แนะนำให้ปางช้างจัดทำโรงเรือนเก็บอาหารช้าง (หญ้า ต้นข้าวโพดและกล้วย) และให้ช้างกินพืชอาหารช้างจากแหล่งที่เตรียมให้เท่านั้น
• จัดทำระบบน้ำดื่มและน้ำใช้ให้แก่ช้าง
• และกั้นแนวเขต และแจ้งควาญช้างว่า ห้ามให้พี่ช้างไปกินหญ้าและน้ำในแหล่งใกล้แปลงพืชเกษตรกรรม
• ติดตามดูอาการช้างต่อเนื่อง ( เฝ้าดูพฤติกรรม และ อุจจาระของช้าง)

พี่ช้างพังบุญเงิน อายุ 30 ปี มีอาการลิ่มเลือดใหลออกจากอวัยะเพศ และบางครั้งพบว่ามีเลือดสดไหลปนออกมากับปัสสาวะ ปัสสาวะกระปริบกระปรอย แต่พี่ช้างยังคงกินอาหารและน้ำได้ปกติ การขับถ่ายอุจจาระปกติ การเดิน การนอนปกติ ไม่มีอาการซึม การตรวจร่างกาย และเฝ้าดูพฤติกรรมก็ปกติ สีของเยื่อเมือก สี Pale pink ชุ่มชื้นดี หมอจึงทำการเก็บตัวอย่างเลือด และ ตัวอย่างปัสสาวะไปตรวจทางห้องปฏิบัติการเพิ่มเติม

ผลการตรวจเลือด

• พบว่าค่าเลือด เม็ดเลือดขาวสูงกว่าปกติเล็กน้อย
• ค่า Liver function test ปกติทั้งหมด
• ค่า Kidney function test พบว่า BUN และ CREATININE สูงกว่าปกติเล็กน้อย

ผลตรวจปัสสาวะ

• มีความขุ่น - สีขาวขุ่น และ เหลืองข้น
• มี Hemolysis +3
• กลิ่นไม่เหม็น
• ไม่พบตะกอน หรือ นิ่ว ไม่พบแบคทีเรีย / เชื้อโรคอื่นๆ

แผนการรักษา

1. เก็บตัวอย่างน้ำดื่มของช้างไปตรวจคุณภาพเพิ่มเติม
2. พิจารณาให้ยาปฏิชีวนะและยาลดการอักเสบ หากพี่บุญเงินมีอาการซึม
3. เพิ่มอาหารเสริมและยาบำรุงเลือด

และให้ควาญช้างเฝ้าดูพฤติกรรมพี่ช้างบุญเงินทุกวัน และรองปัสสาวะช้างมาตรวจดูลักษณะทางกายภาพ (ใช้ภาชนะสีขาว/ใส) และถ่ายรูปเก็บไว้ส่งรายงานให้ช้างกินน้ำสะอาดมากขึ้น โดยให้ปางช้างจัดทำระบบบำบัดน้ำและกรองน้ำดื่มสำหรับช้าง (ทำน้ำพุเพิ่มในบ่อ และ มีถังกรอง) และอีก 1 สัปดาห์ หมอวางแผนตรวจร่างกายพี่ช้างอีกครั้ง 

เราหวังว่าพี่เค้าจะอาการดีขึ้น มาเอาใจช่วยพี่ช้างบุญเงินไปด้วยนะคะ