ผ้าทอฝ้ายคลายหนาว : อุดหนุนผ้าทอมือจากแม่บ้านจากที่ราบสูง เพื่อมอบความอบอุ่นให้แม่อุ๊ยบนยอดดอย

ปัญหาสังคมและวิธีการแก้ไขปัญหา

สถานการณ์การแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19  ที่กำลังประสบอยู่ตอนนี้ สร้างผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตผู้คนบ้านเราในทุกด้าน ตั้งแต่สุขภาพ ความมั่นคงปลอดภัยในการใช้ชีวิต เศรษฐกิจ และโอกาสในการประกอบอาชีพ

โดยเฉพาะอย่างยิ่ง กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรผู้ผลิตงานทอผ้าที่บ้านกว่า 200 คน ใน 7 อำเภอของ 3 จังหวัดภาคอีสาน ที่ไม่มีรายได้ มีเพียงสต็อคผ้าที่ทางกลุ่มผลิตรวมกันไว้ แต่ขาดช่องทางจำหน่าย รายได้จึงยังคงไม่สามารถกลับคืนสู่กลุ่มแม่บ้านเหล่านี้ และซ้ำเติมให้ความยากไร้ในช่วงวิกฤตนั้นหนักหนาสาหัสขึ้น

มูลนิธิเพื่อพัฒนาแรงงานและอาชีพ (HomeNet Thailand) จึงริเริ่มโครงการ “ผ้าทอฝ้ายคลายหนาว" ขึ้นเพื่ออุดหนุนผ้าทอมือจากคุณแม่บนพื้นราบ เพื่อมอบความอบอุ่นให้คุณแม่บนยอดดอย

ขอเชิญชวนทุกท่านร่วมส่งต่อความสุข ต่อที่หนึ่ง สนับสนุนการสร้างงานสร้างรายได้ ด้วยผ้าผวยเพื่อห่มคลายหนาว ทำจากผ้าฝ้ายทอมือ โดยฝีมือกลุ่มแม่บ้านเกษตรกร "พรรณไม้" อ.เกษตรวิสัย จ.ร้อยเอ็ด ต่อที่สอง ส่งต่อความอบอุ่นและความห่วงใยให้กับผู้ประสบภัยหนาวในชุมชนบ้านขุนแปะ อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่ ซึ่งเป็นพื้นที่ประสบภัยหนาวในทุกปี และยังมีผู้ขาดแคลนผ้าห่มคลายหนาวอีกเป็นจำนวนมาก

โครงการฯ จะจัดทำ “ผ้าผวยคลายหนาว” จำนวน 1,000 ผืน จาก “กลุ่มพรรณไม้” เพื่อส่งมอบไปยังผู้สูงอายุในชุมชนบ้านขุนแปะ จำนวน 1,000 คน

ให้ผ้าห่มผืนอุ่นที่ริเริ่มทักทอด้วยความรักในการทอผ้า ส่งแทนความห่วงใยจากพวกเราถึงผู้ประสบภัยหนาว ให้ผ่านพ้นวิกฤติไปด้วยกัน

กลุ่มแม่บ้านทอผ้า : ผู้ผลิตงานฝีมือที่ยังคงรอการสนับสนุน

สมาชิกกลุ่มพรรณไม้ คือ บรรดาแม่ๆ ที่เป็นแม่บ้านเกษตรกรผู้ผลิตงานทอผ้าที่บ้านกว่า 200 ชีวิต 6 อำเภอของ 3 จังหวัดภาคอีสาน คือ สุรินทร์ ร้อยเอ็ด ศรีษะเกษ ที่รวมกลุ่มกันผลิตงานผ้าฝ้าย – ผ้าไหมที่ผลิตเองในทุกกระบวนการ ตั้งแต่การเลี้ยงไหม กรอ-สาว เข็นฝ้าย รวมถึงย้อมสีธรรมชาติจากพืชพันธุ์ในท้องถิ่น

ย้อนไปก่อนปี 2532 แม่ๆ เหล่านี้มีรายได้หลักจากการทำเกษตรตามฤดูกาล และเลี้ยงปศุสัตว์ก่อนรวมตัวกันต้อนฝูงมาขายในที่ราบตอนล่างช่วงฤดูแล้ง เช่นเดียวกับผู้คนที่อาศัยอยู่ในแถบทุ่งกุลาร้องไห้ที่ขึ้นชื่อเรื่องความร้อนแดด และแล้งฝน

แต่สิ่งที่แม่ๆ ได้รับส่งต่อกันมาจากบรรพบุรุษ คือภูมิรู้ด้านการย้อมและทอผ้าลายพื้นเมือง จากเดิมที่เคยใช้ทอเป็นเครื่องแต่งกายในชีวิตประจำวัน และเครื่องนุ่งห่มหน้าหนาว เมื่อมีองค์กรพัฒนาเอกชนจากต่างชาติเข้ามาส่งเสริมอาชีพ และอบรมการย้อมผ้าสีธรรมชาติ ส่งเสริมความรู้เบื้องต้นทางธุรกิจ ทำให้แม่ๆ เริ่มเปลี่ยนงานฝีมือในบ้านให้กลายเป็นสินค้าที่สร้างรายได้เสริมให้ครอบครัว อีกทั้งยกระดับฐานะจากที่เคยเป็นเพียงแม่ - เมีย หรือแรงงานทำนา ให้กลายมาเป็น “แรงงานฝีมือ” และ “ช่างทอผู้มากด้วยภูมิปัญญา” ซึ่งเป็นการยกระดับสตรีชนบทให้มีคุณค่า คู่ควรกับความสามารถและความมุ่งมั่นในชีวิตของพวกเธออย่างที่สุด

ตลอด 32 ปีที่ผ่านมา แม่ๆ เหล่านี้ผ่านมาแล้วทั้งวิกฤตต้มยำกุ้ง วิกฤตแฮมเบอร์เกอร์ที่ทำให้ยอดการสั่งซื้อผ้าลดลงอย่างเห็นได้ชัด แต่ถึงอย่างนั้นทั้งกลุ่มยังคงช่วยประคองกันเพื่อกระจายงาน กระจายรายได้ในทุกกระบวนการผลิต จนทุกคนผ่านพ้นวิกฤตร่วมกันมาได้หมด

ในช่วงปี 40 ที่เกิดปรากฎการณ์เอลนินโย่ ต่อด้วยลานินญ่า แถบทุ่งกุลานี่แล้งติดต่อกันนานถึง 12 ปี ทำนาไม่ได้เลย จากอาชีพทอผ้าที่เคยเป็นเพียงรายได้เสริมของครอบครัว ก็กลับกลายมาเป็นรายได้หลักที่เลี้ยงคนทั้งบ้าน ทั้หมดก็เกิดจากหยาดเหงื่อของแม่บ้านเกษตรกลุ่มนี้ทั้งสิ้น

จนมาวันนี้ วิกฤตจากสถานการณ์ COVID-19 ปิดกั้นการส่งออกสินค้าทุกช่องทาง และส่วนใหญ่เป็นคู่ค้าผลิตต่อเนื่องที่ไม่มีการวางมัดจำ สถานการณ์วันนี้ แม่ๆ ผู้ทำการทอผ้าจึงยังคงไม่มีรายได้ มีเพียงสต็อคผ้าที่ทางกลุ่มผลิตรวมกันไว้ แต่ขาดช่องทางจำหน่าย รายได้จึงยังคงไม่สามารถกลับคืนสู่กลุ่มแม่บ้านเหล่านี้ และซ้ำเติมให้ความยากไร้ในช่วงวิกฤตนั้นหนักหนาสาหัสขึ้น

กลุ่มแม่อุ๊ยที่บ้านแปะ

ชุมชนบ้านแปะ ตั้งอยู่ที่บ้านขุนแปะ หมู่ที่ 12 ตำบลบ้านแปะ อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นชุมชนห่างไกลที่แยกจากตัวเมืองจอมทองกว่า 100 กิโลเมตร แต่ด้วยเส้นทางลาดชันบนหุบเขา ทำให้ใช้เวลาเดินทาง 3 - 4 ชั่วโมงในแต่ละครั้ง

พี่น้องที่นี่เป็นชาวไทยภูเขาเผ่ากะเหรี่ยง และพี่น้องชาวม้ง รวมแล้ว 3,711 คน ในกลุ่มนี้เป็นผู้สูงอายุ 486 คน และเป็นเด็กอีกเกือบ 1,000 คน ที่เหลือเป็นวัยรุ่นและวัยทำงาน

โดยสมาชิกชุมชนกระจายตัวอยู่กันเป็นหย่อมบ้านใน 4 หมู่ คือ บ้านขุนเปะ บ้านบนนา บ้านต้นผึ้ง และบ้านแม่จร ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำสวน ทำไร่ตามฤดูกาล จึงขาดความมั่นคงทางรายได้ ส่งผลต่อปากท้อง อีกทั้งยังเข้าไม่ถึงโอกาสด้านการดูแลสุขภาพกาย สุขภาพช่องปาก และยังขาดความรู้เกี่ยวกับสุขภาวะที่เหมาะสม ยิ่งไปกว่านั้น พวกเขายังขาดทุนทรัพย์ที่จะเดินทางมาพบแพทย์เมื่อเจ็บป่วย ทำให้ไม่ได้รับการรักษาอย่างต่อเนื่อง