สร้างโพรงรังเทียมให้นกเงือกขนาดใหญ่

จากสถานการณ์ปัจจุบันที่ ป่าผืนใหญ่ของประเทศไทยได้ถูกเปลี่ยนสภาพเป็นหย่อมป่าขนาดเล็กกระจัดกระจาย อยู่ทั่วประเทศ เมื่อป่าผืนใหญ่ถูกเปลี่ยนสภาพเป็นหย่อมป่าขนาดเล็ก เป็นเหตุให้เกิดผลกระทบกับสังคมพืชและสังคมสัตว์ในป่าเขตร้อนด้วยเช่นกัน โดยการเปลี่ยนแปลงนี้เป็นสาเหตุสำคัญในการลดลงของทรัพยากรป่าไม้ของประเทศไทย จนทำให้เหลือพื้นที่ป่าสมบูรณ์อยู่เพียงประมาณ 15% ของพื้นที่ประเทศ โดยมีความสัมพันธ์และผลกระทบต่อพื้นที่ที่เหมาะสมที่เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของนกเงือก ซึ่งจากการศึกษาวิจัยของมูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก พบว่า พื้นที่ที่เหมาะสมในการเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของนกเงือกลดลงอย่างมากและต่อเนื่องในทุกปี จึงเป็นปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อการอยู่รอดของประชากรในระยะยาว

นกเงือก เป็นนกที่มีขนาดตัวใหญ่ มีบทบาทสำคัญยิ่งต่อระบบนิเวศ จนได้รับฉายาว่า “นักปลูกป่า” (Farmers of the Forest) เพราะนกเงือกกินผลไม้เป็นอาหารหลักมากกว่า 100 ชนิด จึงช่วยกระจายเมล็ดพันธุ์พืชและช่วยฟื้นฟูสภาพธรรมชาติในพื้นที่ป่าเสื่อมโทรมให้กลับคืนมา เป็นสัตว์ผู้ล่าซึ่งเป็นการควบคุมประชากรของสัตว์ที่เป็นเหยื่อให้อยู่ในปริมาณที่เหมาะสม ซึ่งจะก่อให้เกิดความสมดุลแก่ระบบนิเวศป่าไม้ต่อไป สภาวการณ์การถูกคุกคามของพื้นที่ป่าเขตร้อน นกเงือกในประเทศไทยมีสถานภาพถูกคุกคามและใกล้สูญพันธุ์ทั้งในระดับท้องถิ่น และระดับโลก การอนุรักษ์นกเงือกจึงเป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่งและส่งผลดีต่อการพิทักษ์รักษาคุณภาพระบบนิเวศป่าไม้ต่อไป

ที่สำคัญคือ นกเงือกไม่สามารถสร้างโพรงรังเองได้ จำเป็นต้องใช้โพรงไม้เก่าที่มีขนาดเฉพาะเจาะจง แต่เมื่อจำนวนต้นไม้ใหญ่ลดลง โพรงที่เหมาะสมก็แทบจะไม่เหลืออยู่ ทำให้นกเงือกไม่สามารถขยายพันธุ์ได้ ส่งผลให้ประชากรลดลงอย่างต่อเนื่อง ที่ผ่านมามีการใช้โพรงรังประดิษฐ์หลายรูปแบบ เช่น ไม้ ไห และรังไฟเบอร์กลาส แต่ต่างมีข้อจำกัด ได้แก่

-       รังไม้ อยู่ได้เพียง 2–3 ปี และต้องตัดต้นไม้มาใช้


-       ไห มีขนาดจำกัด ลูกนกฝึกกระพือปีกไม่สะดวก

-       ไฟเบอร์กลาส ใยแก้วเสื่อมสภาพเป็นเส้นใยแหลมซึ่งเป็นอันตรายต่อตัวนก



ปัญหานี้จำเป็นต้องได้รับการแก้ไขด้วยวิธีที่ทนทาน ปลอดภัย และยั่งยืน